Las pomiędzy ul. Hafciarską oraz ul. Czecha tworzy mozaika terenów różnych form własności. Część lasu na tym obszarze Nadleśnictwo Celestynów przejęło w zarząd w 2012 roku, a jego stan wymagał przeprowadzenia intensywnych zabiegów sanitarnych oraz prac pielęgnacyjnych. Zostały one przewidziane do realizacji w Planie Urządzenia Lasu sporządzonym dla Nadleśnictwa Celestynów na okres od 1 stycznia 2019 roku do 31 grudnia 2028 roku, zatwierdzonym przez ministra właściwego do spraw środowiska.

Wraz ze wzrostem drzewa potrzebują więcej miejsca, konkurują ze sobą o dostęp do wody, światła i składników pokarmowych w glebie. Najsłabsze przegrywają wyścig, gorzej rosną i z czasem obumierają. Leśnicy wyprzedzają ten naturalny proces wydzielania się drzew, prowadząc zabiegi pielęgnacyjne, tzw. trzebieże. Polegają one na przerzedzaniu przegęszczonego drzewostanu, poprzez usunięcie z niego odpowiedniej ilości drzew. Zabiegi pielęgnacyjne - trzebieże poprawiają warunki wzrostu drzew pozostających na powierzchni po ich wykonaniu. Dzięki nim drzewa szybciej rosną, zachowując jednocześnie właściwe proporcje między wysokością i grubością. Trzebieże przez systematyczne usuwanie głównie słabszych drzew (fot. 1.), które mogą być ogniskiem rozwoju patogenów i szkodników owadzich, wpływają również pozytywnie na budowanie odporności lasu na czynniki abiotyczne (wiatr, okiść, itp.) oraz poprawiają jego stan sanitarny. W trakcie trzebieży poprawia się również warunki wzrostu gatunków liściastych rosnących między sosnami. Z zabiegów korzystają również rośliny z niższych warstw lasu, w tym podszytu, który dzięki dopływowi światła rozwija się znacznie intensywniej i szybko regeneruje. Ma to szczególne znaczenie w miastach, gdzie warstwa ta stanowi ważną barierę dźwiękochłonną. Chwilowe luki powstałe w lesie są bardzo szybko uzupełniane poprzez intensywny rozrost pozostałych drzew, w szczególności ich koron.

Niektóre słabsze i zamierające drzewa, które jednocześnie nie stwarzają zagrożenia dla użytkowników lasu, pozostają niewycięte, gdyż mogą pełnić ważną rolę w ekosystemie (np. drzewa dziuplaste).

W lasach zarządzanych przez Nadleśnictwo Celestynów większość usuwanych drzew to drzewa jeszcze zdrowe, ponieważ zabiegi są wykonywane tuż przed rozpoczęciem naturalnych procesów prowadzących do zamierania drzew opanowanych, najsłabszych w lesie. Dzięki temu pozyskany surowiec może być wykorzystany do wytwarzania wielu produktów np. papieru, mebli, więźby dachowej. W przypadku omawianych fragmentów lasu, przejętych przez Nadleśnictwo Celestynów w 2012 roku, zabiegi pielęgnacyjne nie były wykonywane, bądź wykonano je dawno temu. Efektem zaniedbań pielęgnacyjnych poprzednich zarządców, zwłaszcza w młodszych fragmentach lasu, jest bardzo duża liczba drzew suchych i zamierających. Te stojące są zagrożeniem dla osób korzystających z lasu, natomiast leżące mogą utrudniać poruszanie się po terenie. Na marginesie trzeba zaznaczyć, że znaczną ich część (zwłaszcza wzdłuż dróg publicznych) Nadleśnictwo usunęło w ostatnich latach. Niestety nie jest to odosobniony przypadek zaniedbanego drzewostanu. Większość lasów, które trafiają w zarząd Nadleśnictwa tak właśnie wygląda. Warto zwrócić uwagę na fakt, że część lasów w tej okolicy nie jest zarządzana przez Nadleśnictwo Celestynów i na tych obszarach nie były prowadzone żadne prace leśne (fot. 2., fot. 3.).

Podczas zabiegu trzebieży usuwane są również drzewa opanowane przez jemiołę (fot. 4.). Ten półpasożyt osłabia sosny, co powoduje większą ich podatność na pasożytnicze grzyby i owady, które ostatecznie doprowadzają do zamierania drzew. Roślina ta rozprzestrzenia się przy udziale ptaków, które odżywiają się jej owocami, a następnie wydalają na gałęziach drzew niestrawione, otoczone lepkim miąższem nasiona. W ten sposób jemioła może zaatakować nawet najwyższe i najbardziej dorodne drzewa. Zaniechanie usuwania drzew najbardziej opanowanych przez jemiołę, doprowadziłoby do dalszego jej rozprzestrzeniania, powodującego osłabienie kolejnych drzewostanów, co w konsekwencji mogłoby zagrozić stabilności i trwałości całego kompleksu leśnego.

Termin, w jakim są wykonywane prace, maksymalnie zmniejsza ich wpływ na faunę i florę. Okres zimowy jest najbezpieczniejszy pod tym względem zarówno dla zwierząt jak i roślin. Wiele gatunków ptaków w tym okresie znajduje się na zimowiskach poza granicami naszego kraju. Inne koncentrują się bliżej łąk i pól gdzie baza nasion jest znacznie większa niż w lesie. To też termin, kiedy jest najmniejszy ruch turystyczny, a więc minimalizowane jest ryzyko niebezpiecznych zdarzeń.

Zabiegi pielęgnacyjne (trzebieże) wykonuje się przeciętnie co 8-10 lat. W zależności od zagęszczenia drzew, wieku i składu gatunkowego lasu usuwa się zazwyczaj od 20 do 30% drzew występujących na danej powierzchni. W tym przypadku, ze względu na zaniedbania hodowlane powstałe przed przejęciem lasu przez Nadleśnictwo Celestynów, na niektórych fragmentach udział procentowy usuwanych drzew może być nieznacznie większy. Drzewa, które pozostaną na powierzchni zyskają większy dostęp do pełnego światła i nie będą musiały już tak bardzo konkurować o wodę. W efekcie szybko rozbudują korony i wypełnią luki powstałe po wykonanych zabiegach (fot. 5.). Przeciętna intensywność zabiegów pielęgnacyjnych zrealizowanych na omawianym obszarze wyniosła 32 m3/ha. Podczas prac pozyskano 11% sumarycznej miąższości pielęgnowanych drzewostanów (czyli 11% z całkowitej ilości drewna z drzew rosnących w pielęgnowanych lasach).

Uszkodzenia roślin pozostających na powierzchni po zabiegach pielęgnacyjnych są nieuniknione, jednak prace prowadzone są w taki sposób, by je minimalizować. W tym celu maszyny leśne poruszają się po powierzchni według określonego schematu, wyznaczonego przez szlaki manipulacyjne. Uszkodzenia ściółki, runa i podszytu z biegiem lat się zregenerują. Drewno pozyskane w trakcie omawianych prac przewożone było do czterech miejsc składowania. Duża ilość drewna składowanego przy ul. Zorzy, mogąca budzić niepokój osób korzystających z lasu, wynika ze zwożenia drewna z zabiegów prowadzonych na bardzo dużym obszarze lasu (wydzielenia 125Aax, 125Al, 125At, 125Aw o powierzchni ponad 18 hektarów). Z części powierzchni pozyskano również dęby, które w dużej mierze posłużą lokalnej społeczności jako ekologiczny i dobrej jakości opał, z którego korzysta wielu mieszkańców Dzielnicy Wawer i Wesoła.

Po zabiegach pielęgnacyjnych, dla zachowania pełnej równowagi ekosystemu leśnego, na powierzchniach pozostaną ścięte konary i gałęzie. Martwe drewno w lesie staje się siedliskiem dla wielu organizmów, zwiększając jego różnorodność biologiczną. W pozostawionych starych pniach, konarach i gałęziach bytują liczne owady oraz drobne kręgowce, np. gryzonie i ptaki. Rozkładające się drewno jest także miejscem rozwoju grzybów, mchów, porostów i innych organizmów. Mając na względzie społeczną funkcję lasu, po zakończeniu prac drogi leśne sąsiadujące z powierzchniami objętą pracami oraz główne leśne ścieżki przebiegające przez ten teren zostaną uprzątnięte. Dodatkowo, w celu zachowania estetyki krajobrazu usunięta będzie również część konarów i gałęzi leżących wzdłuż tras, z których chętnie korzystają użytkownicy tego kompleksu leśnego.

Prowadzone przez Nadleśnictwo Celestynów działania są zgodne z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej. Zapewnią bezpieczne korzystanie z lasu oraz zachowanie jego trwałości i równowagi przyrodniczej, przy jednoczesnym dostarczaniu przemysłowi drzewnemu i klientom indywidualnym odpowiedniej ilości drewna, potrzebnego do wytwarzania produktów niezbędnych społeczeństwu.

Fot. 1. Owocniki pasożytniczych grzybów na sośnie (arch. Nadleśnictwa Celestynów)

Fot. 2. Las poza zarządem Lasów Państwowych, wymagający pilnych zabiegów pielęgnacyjnych (arch. Nadleśnictwa Celestynów)

Fot. 3. Las poza zarządem Lasów Państwowych, wymagający pilnych zabiegów sanitarnych (arch. Nadleśnictwa Celestynów)

Fot. 4. Jemioła pasożytująca na sośnie (arch. Nadleśnictwa Celestynów)

Fot. 5. Fragment lasu po wykonanych zabiegach pielęgnacyjnych (arch. Nadleśnictwa Celestynów)